Quang cảnh phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ đại án Việt Á.
Các bị cáo gồm Phan Quốc Việt, Nguyễn Thanh Long, Nguyễn Nam Liên, Phạm Duy Tuyến, Trịnh Thanh Hùng… đồng loạt kháng cáo xin giảm nhẹ hình phạt. Trong khi đó, bị cáo Vũ Đình Hiệp đề nghị tòa phúc thẩm xem xét, đánh giá lại đúng bản chất vụ án và tội danh.
Trước đó, phiên tòa xét xử sơ thẩm vụ án ệt Á diễn ra trong đầu tháng 1/2024.
Tòa sơ thẩm đã xử phạt bị cáo Phan Quốc Việt Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty Việt Á mức án 14 năm tù về tội Vi phạm quy định đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng; 15 năm tù tội Đưa hối lộ. Tổng hình phạt bị cáo Việt phải chấp hành là 29 năm tù. Cùng tội danh trên, bị cáo Vũ Đình Hiệp, Phó tổng giám đốc Công ty Việt Á lĩnh 15 năm tù.
Ông Nguyễn Thanh Long, cựu Bộ trưởng Bộ Y tế, mức án 18 năm tù; Trịnh Thanh Hùng, cựu vụ phó thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, mức án 14 năm tù; bị cáo Phạm Duy Tuyến, cựu giám đốc CDC ải Dương, 13 năm tù. Các bị cáo này chịu hình phạt bổ sung nộp 100 triệu đồng.
Cùng ở nhóm tội Nhận hối lộ, bị cáo Nguyễn Huỳnh, cựu phó phòng, thư ký ông Long nhận mức án 9 năm tù; bị cáo Nguyễn Minh Tuấn, cựu vụ trưởng thuộc Bộ Y tế nhận 8 năm tù; bị cáo Nguyễn Nam Liên, cựu vụ trưởng Kế hoạch Tài chính, Bộ Y tế nhận 7 năm tù. Các bị cáo này phải chịu hình phạt bổ sung 50 triệu đồng.
Các bị cáo Chu Ngọc Anh, cựu Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ, Phạm Công Tạc, cựu Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ cùng lĩnh 3 năm tù về tội Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát lãng phí.
Nhóm tội Lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ, ông Phạm Xuân Thăng – cựu Bí thư tỉnh Hải Dương lĩnh 5 năm tù; Phạm Mạnh Cường, cựu giám đốc Sở Y tế bị xử phạt 4 năm tù…
Các bị cáo còn lại lĩnh án từ 24 tháng tù nhưng cho hưởng án treo – 5 năm tù về các tội danh khác nhau.
Bản án sơ thẩm thể hiện, khi dịch Covid-19 bùng phát, Chính phủ cùng Bộ Khoa học Công nghệ giao các đơn vị khoa học chủ động nghiên cứu chế tạo sinh phẩm phục vụ công tác phòng, chống dịch.
Phan Quốc Việt đã thông đồng với Trịnh Thanh Hùng để Công ty Việt Á được Bộ KHCN phê duyệt tham gia, phối hợp với Học viện Quân y thực hiện đề tài.
Sau đó, Phan Quốc Việt đề nghị Nguyễn Văn Trịnh, Nguyễn Thanh Long... can thiệp, tác động, chỉ đạo để Công ty Việt Á được Bộ Y tế cấp số đăng ký lưu hành tạm thời, đăng ký lưu hành chính thức kit test Covid-19.
Khi Công ty Việt Á sản xuất thương mại, bán 200.000 kit test cho Bộ Y tế, Việt đã nâng khống cơ cấu đơn giá nhưng vẫn được Bộ Y tế hiệp thương, xác định giá 470.000 đồng/kit test không có căn cứ.
Theo cáo buộc, Công ty Việt Á sản xuất hơn 8,7 triệu kit test, nâng khống giá nguyên liệu đầu vào rồi bán, tặng, ứng trước hơn 8,3 triệu kit test cho các đơn vị, cơ sở y tế trên khắp cả nước; được thanh toán hơn 4,5 triệu kit test với tổng giá trị hơn 2.257 tỷ đồng.
Cơ quan điều tra xác định, từ việc nâng khống giá bán kit xét nghiệm, Công ty Việt Á thu lời bất chính 1.235 tỷ đồng.
Để tiêu thụ test xét nghiệm tại các địa phương với số lượng lớn và được thanh toán theo giá đã nâng khống, Phan Quốc Việt và các nhân viên Công ty Việt Á đã thông đồng, câu kết với lãnh đạo, nhân viên các cơ sở y tế công lập thực hiện hành vi trái quy định của pháp luật về đấu thầu, ứng hàng sử dụng trước, hợp thức thủ tục, hồ sơ thanh toán sau theo đơn giá do Công ty Việt Á đưa ra.
Quá trình tiêu thụ test xét nghiệm, Phan Quốc Việt chỉ đạo các nhân viên tính toán và chi tiền phần trăm ngoài hợp đồng; trực tiếp hoặc chỉ đạo Vũ Đình Hiệp, Phan Tôn Noel Thảo, Hồ Thị Thanh Thảo đưa hối lộ tổng cộng 34 tỷ đồng cho các lãnh đạo, nhân viên tại các cơ sở y tế công lập trên phạm vi cả nước.
Cơ quan điều tra xác định tổng số tiền Việt đưa hối lộ là 106 tỷ đồng; gây thiệt hại số tiền 1.235 tỷ đồng, trong đó thiệt hại cho ngân sách nhà nước 402 tỷ đồng.
Về trách nhiệm dân sự, tòa sơ thẩm buộc Công ty Việt Á nộp toàn bộ số tiền trên sau khi khấu trừ các khoản đã đưa hối lộ và những khoản liên quan để sung công quỹ.
Kháng cáo lên cấp phúc thẩm, Công ty Việt Á đề nghị không tịch thu, sung công quỹ nhà nước số tiền được xác định là hưởng lợi bất chính từ việc bán test xét nghiệm cho các tổ chức, cá nhân không bị xem xét khởi tố trong vụ án này.
Công ty này yêu cầu các tổ chức đã mua test xét nghiệm của Công ty Việt Á không qua thủ tục đấu thầu phải thanh toán tiền cho Công ty Việt Á theo hợp đồng ký kết.
Công ty Việt Á cũng đề nghị hủy bỏ các biện pháp phong tỏa/hạn chế giao dịch với các tài khoản ngân hàng của công ty và các công ty trong hệ thống Việt Á không liên quan đến vụ việc.
Đỗ Mến
